मराठी समुदाय

मित्रांनो मृ’त्यू हे आपल्या सर्वांच्या जीवनाचे एक निरपेक्ष सत्य आहे. म्हणजेच, आपण या पृथ्वीवर ज्या प्राण्यांनी ज’न्म घेतला आहे त्यांना कधी ना कधी हे जग सोडावेच लागते. श्रीकृष्णाने भगवत गीतेमध्ये सांगितले आहे की, एक विशिष्ट कालावधी पूर्ण झाल्यानंतर आ’त्मा एक श-रीर सोडून दुसरे श-रीर धारण करतो. म्हणजेच, सजीवांचे श-रीर नश्वर आहे तर आ’त्मा अम’र आहे.

मित्रांनो, आता तुम्ही असा विचार करत असाल की जर आ’त्मा अम’र आहे, तर एखाद्याच्या मृ’त्यूनंतर किंवा श-रीराचा ना’श झाल्यावर आ’त्म्याचे काय होते ? तर मित्रांनो, आज आम्ही तुम्हाला सांगतो की मृ’त्यूनंतर आ’त्म्याचे काय होते, याचे वर्णन हिं’दूंच्या पवित्र गरुड पुराणात केले आहे, ज्यात असेही सांगितले आहे की मृ’त्यूनंतर किती दिवसांनी आ’त्मा यमलोकाला पोहोचतो?

आणि त्या आ’त्म्याला वाटेत कोणत्या प्रकारच्या सम’स्यांना तोंड द्यावे लागते. हिं’दू ध’र्माच्या गरुड पुराणातील आख्यायिकेनुसार, एक दिवस जेव्हा भगवान विष्णूचा प्रिय सेवक आणि त्याचे वाहन गरुड भगवान विष्णूला विचारतात की हे श्री हरि, मला हे जाणून घ्यायचे आहे की जेव्हा एखादी व्यक्ती म’रण पावते, तेव्हा त्याच्या मृ’त्यूनंतर त्याच्या जी’वाचे काय होते.

आ’त्म्याचे काय होते आणि किती दिवसांनी त्या प्राण्याचा आ’त्मा यमलोकाला पोहोचतो. तेव्हा भगवान विष्णू आपल्या वाहन गरुडाला म्हणतात की हे गरुडा, जेव्हा एखादा आ’त्मा आपल्या श-रीराचा त्याग करतो म्हणजेच तो मर’ण पावतो, तेव्हा त्या जी’वाचा आ’त्मा ४७ दिवसांनी यमलोकाला पोहोचतो आणि या ४७ दिवसांच्या आत त्या आ’त्म्याला अनेक प्रकारचे दुःख आणि सम’स्या सहन कराव्या लागतात.

पुढे भगवान विष्णू म्हणतात की जेव्हा जेव्हा एखादा सजीव म’रणार असतो तेव्हा सर्वप्रथम त्या प्राण्याचा आवाज निघून जातो आणि जेव्हा शेवटची वेळ येते तेव्हा म’रण पावलेल्या व्यक्तीला काही क्षणांसाठी दिव्य दृष्टी मिळते. या दिव्य दृष्टीमध्ये, मनुष्य आपल्या जीवनात आणि जगात केलेल्या सर्व चांगल्या आणि वा’ईट कर्मांना एक म्हणून पाहत आहे.

असे वाटते की, त्या सजीवाचा संपूर्ण भारत निश्चिंत होतो. त्यानंतर, मृ’त्यूच्या वेळी दोन यमदूत त्याला यमलोकात घेऊन जाण्यासाठी येतात. यमदूतांना पाहून आ’त्मा घाबरतो आणि श-रीराबाहेर जातो. आ’त्मा श-रीर सोडून श-रीराबाहेर येताच, यमदूत त्या आ’त्म्याच्या गळ्यात फा’स टाकून बांधतात आणि त्यानंतर यमदूत त्या आ’त्म्याला घेऊन यमलोकाच्या ठिकाणी स्थापन करतात.

गरुड पुराणानुसार, जर म’रण पावलेला आ’त्मा सद्गुणी आ’त्मा असेल तर परमा’त्मा त्याला देवाच्या वाहनाने आ’त्मा त्याच्याकडे आणण्या-साठी पाठवतो. पण जर तो आ’त्मा अनी’तिमान, पा’पी आणि नी’च असेल तर त्याला गरम वातावरण, अंधार आणि अ’ग्नी मार्ग आणि यमलोकाच्या वाटेवर वैतरणी नदीतून जावे लागते. जेव्हा तो पा’पी आत्मा यमलोकापर्यंत पोहोचतो,

तेव्हा त्याला अनेक प्रकारचे अ’त्या’चार सहन करावे लागतात. मग त्याच दिवशी तो आ’त्मा आकाशातून घरी परत येतो ज्यामध्ये त्याने आपले श-रीर सोडले जेणेकरून त्याचे कुटुंबातील सदस्य स्वयंपाकघरात काम करू शकतील. म्हणजेच, बारा दिवस आ’त्मा त्याच्या नातेवाईकांकडे राहतो आणि तेराव्या दिवशी जेव्हा त्या आ’त्म्याचे पिं’डदान केले जाते,

तेव्हा यमदूत पुन्हा एकदा तो आ’त्मा घेण्यास येतात. म्हणूनच हिं’दू ध’र्मात असे मानले जाते की एखाद्या व्यक्तीच्या मृ’त्यूनंतर १० दिवस पिं’डदान करणे आवश्यक आहे. पिं’डदानाद्वारे, सूक्ष्म श-रीराला चालण्याची शक्ती मिळते. तरीसुद्धा, यानंतर यमालोकापर्यंत आ’त्म्याचा प्रवास कठीण आहे. त्यानंतर वैतरणी नदी ओलांडण्याचा प्रवास सुरू होतो.

जर एखादा माणूस जि’वंत असताना गाय दान करत असेल तर त्याच गाईची शेपटी धरून तो वैतरणी नदी ओलांडतो. अन्यथा ही नदी ओलांडतानाही पा’पी आ’त्म्याला अनेक या’तनांतून जावे लागते. गरुड पुराणात वैतरणी नदीला गंगा नदीचे उग्र रूप असल्याचे म्हटले आहे. या नदीतून नेहमी आ’गीच्या ज्वाला बाहेर येतात, ज्यामुळे ती दृष्टीने लाल दिसते.

या नदीतून जात असताना जीवाला अनेक धो’कादायक प्राण्यांचा दं’श होतो. या नदीतून जात असताना, आ’त्म्याला असे वाटते की जणू कोणी त्याला त्यात बुडवण्याचा प्रयत्न करीत आहे. वैतरणी नदी ओलांडताना त्याला पि’व येथूनही जावे लागते. अशाप्रकारे, पा’पी आ’त्म्याला ही नदी ओलांडण्यासाठी ४७ दिवस लागतात, त्यानंतर आ’त्मा यमदूतांबरोबर यमलोकात पोहोचतो,

जिथे त्याला त्याच्या कर्मांनुसार शिक्षा भो’गण्यासाठी न’रकात पाठवले जाते. म्हणून मित्रांनो, जर तुम्हाला मृ’त्यूनंतर असे दुःख सहन करायचे नसतील, तर तुमच्या आयुष्यात चांगली कामे करा. कारण तुम्ही आयुष्यभर कोणासाठी वा’ईट कृत्ये केलीत तर हे लक्षात ठेवा, मृ’त्यूनंतर तुम्हाला एकट्यालाच हे दुःख भो’गावे लागते. तिथे कोणीही असणार नाही.

टीप:- वर दिलेली माहिती हे सामाजिक आणि धा’र्मिक मान्यतेच्या आधारावर दिलेली आहे. यामागे कोणतीही अंध श्रद्धा पसरवण्याचा किंवा त्यास वाढ देण्याचा उद्देश नाही. यामुळे कोणीही तसा गैरसमज करून घेवू नये.