मराठी समुदाय

मित्रांनो, तसे प्राचीन किल्ले सर्वत्र आहेत. पण, बिहारच्या रोहतास जिल्ह्यात एक असा प्राचीन किल्ला आहे. ज्याची कथा खूप जुनी आणि रोचक आहे. या किल्ल्याबद्दल असेही म्हटले जाते की या किल्ल्याच्या भिंतीमधून र’क्त येत असे. त्याच वेळी, जवळपास राहणारे लोक देखील या गोष्टीशी सहमत आहेत. एवढेच नाही तर स्थानिक लोकांच्या मते, काही काळ किल्ल्यावरून र’ड’ण्याचा आवाजही ऐकू येत असे.

ज्याचा उल्लेख फ्रेंच इतिहासकार बुकानन यांनी एका दस्तऐवजात केला होता. ज्याबद्दल आज आम्ही तुम्हाला सांगत आहोत. हा किल्ला त्रेतायुगात अयोध्येचा सूर्यवंशी राजा त्रिशंकूचा नातू आणि राजा हरिश्चंद्र यांचा मुलगा रोहितश्व याने बांधला होता. इतर किल्ल्यांप्रमाणे, असे म्हटले जाते की हे सोन व्हॅलीचे धैर्य, सामर्थ्य आणि वर्चस्वाचे प्रतीक आहे.

गडाचे वर्तुळ ४५ किमी पर्यंत विस्तारलेले आहे. येथे ८३ दरवाजे आहेत आणि राजवाड्याची उंची १५०० मीटर आहे, ज्यामध्ये मुख्य चार घोराघाट, राजघाट, कठौटीयाघाट आणि मेधाघाट आहेत. प्रवेशद्वारावर बांधलेले हत्ती, दरवाजांचे बुर्ज, भिंतीवरील चित्रे अप्रतिम आहेत. रंगमहाल, शीश महल, पंचमहाल, खुंटा महाल, राणीचा झा’रोखा, मानसिंगचा दरबार आजही याठिकाणी उपस्थित आहे.

त्रेतायुगात बांधलेल्या या किल्ल्यावर मोगलांनीही राज्य केले आहे असे मानले जाते. हा किल्ला अनेक वर्षे हिं’दूंच्या ताब्यात राहिला. पण, १६ व्या शतकात, मुघलांनी त्याचा ताबा घेतला आणि त्यांनी अनेक वर्षे या किल्ल्यावर राज्य केले. इतिहासकारांच्या मते, स्वातंत्र्याच्या पहिल्या यु’द्धादरम्यान १८५७ मध्ये अमरसिंहांनी येथून ब्रिटिशांविरुद्ध बं’ड केले.

असे मानले जाते की दोन हजार फूट उंचीवर असलेल्या या किल्ल्याच्या भिंतीवरून र’क्त टपकले. असे म्हटले जाते की सुमारे २०० वर्षांपूर्वी फ्रेंच इतिहासकार बुकानन यांनी रोहतास किल्ल्याला भेट दिली होती. त्यानंतर, त्याने एका दस्तऐवजात दगडातून बाहेर पडणाऱ्या र’क्ताचा उल्लेख केला. फ्रेंच इतिहासकार बुकानन म्हणाले होते की, या किल्ल्याच्या भिंतीमधून र’क्त येते.

त्याच वेळी, जवळपास राहणारे लोक देखील या गोष्टीशी सहमत आहेत. एवढेच नाही तर स्थानिक लोकांच्या मते, काही काळ किल्ल्यावरून र’डण्याचा आवाजही ऐकू येत असे असे त्यांचे म्हणणे आहे. बिहारने स्वतःमध्ये अनेक ऐतिहासिक वारसा जपला आहे. अशाच एका जुन्या ऐतिहासिक वारशामध्ये रोहतास गड किल्ल्याचा समावेश आहे. याबद्दल अनेक दंतकथा आहेत.

विंध्य पर्वत रांगेतील कैमूर टेकडीच्या माथ्यावर असलेला भव्य रोहतासगड किल्ला प्राचीन काळापासून सोन व्हॅलीच्या धैर्य, सामर्थ्य आणि वर्चस्वाचे प्रतीक म्हणून उभा आहे. मध्ययुगीन इतिहासकार मुल्ला मुहम्मद कासिम शाह ‘फरिश्ता’ यांनी १६११ एडी मध्ये ‘तारीखे फरिश्ता’ मध्ये लिहिले आहे की हा किल्ला खूप मजबूत आणि अद्वितीय आहे.

हरिवंशांच्या मते, रोहितपूरची स्थापना हरिश्चंद्रचा मुलगा रोहितश्व याने केली. इतिहासकार एल.एन. दे यांनीही रहितापूरला रोहतास म्हणून ओळखले. हा किल्ला प्राचीन काळापासून विविध आ’दिवा’सी राजांच्या हातात राहिला. इतिहासकारांच्या मते, किल्ल्याची सीमा भिंत शेरशाहने सुरक्षेच्या दृष्टिकोनातून बांधली होती, जेणेकरून कोणीही किल्ल्यावर ह’ल्ला करू शकणार नाही.

असे म्हटले जाते की स्वातंत्र्याच्या पहिल्या यु’द्धादरम्यान १८५७ अमरसिंहाने येथून इंग्रजांविरुद्ध बं’ड केले होते. सातव्या शतकातील गौर (बंगाल) चे शासक शशांक देव वगळता, किल्ल्यावर बहुतेक वेळा आ’दिवा’सी राजांचे राज्य होते. येथून मिळवलेल्या शशांकच्या सीलचा साचा हा त्याचा पुरावा आहे. ज्याचे नाव श्री महासमंत शशांकदेव आहे.

अकबरनामा नुसार शेरशहाने १५३८ मध्ये खरवार राजा हरिकृष्णाकडून ते हिसकावले. अकबराने १५८५ मध्ये बिहार-बंगालची संयुक्त सुभेदारी मानसिंगकडे सोपवली तेव्हा त्याने हा किल्ला आपली राजधानी बनवला. किल्ल्याशी सं’बं’धित एक सत्य देखील आहे. किल्ल्याच्या आत अनेक गोड्या पाण्याचे झरे आहेत. जिथे आत विहीर खोदली जाते तिथे गोड पाणी बाहेर येते.