मित्रांनो, विवाह हा एक अत्यंत पवित्र प्रसंग आहे. हे असे सूत्र आहे की जिथे केवळ दोन व्यक्तीच नाही तर दोन कुटुंबे एकमेकांशी निगडीत आहेत, म्हणूनच विवाह करणाऱ्या लोकांची जबाबदारी बनते की ते आपल्या जोडीदारासह आपले कुटुंब आनंदी ठेवण्यासाठी आणि आपले कर्तव्य उत्तम प्रकारे पार पाडतील. म्हणूनच सनातन ध’र्मामध्ये कुंडली बघूनच लग्न करण्याची तरतूद आहे.
हिं’दू ध’र्मात लग्नापूर्वी वधू-वरांची कुंडली जुळवणे का आवश्यक आहे? कुंडली म्हणजे काय? व्यक्तीची राशी, काळ, ज’न्मस्थान इत्यादींच्या आधारे कुंडली बनवली जाते. लग्नानंतर मुलगा आणि मुलगी एकमेकांसोबत भाग्यवान आणि आनंदी जीवन ज’गतील की नाही किंवा एकाच्या ग्रहांचा दुसऱ्याच्या जीवनावर कसा परिणाम होऊ शकतो आणि त्याचे काय परिणाम होतील हे देखील कुंडली जुळवून शोधता येते.
चला तर मग जाणून घेऊया दोघांच्या कुंडलीत कोणत्या गोष्टींवर विशेष लक्ष दिले जाते. कुंडलीत किती गुण असतात :- विवाहासाठी, दोन व्यक्तींना ३६ पैकी किमान १८ गुण पूर्ण करणे आवश्यक आहे. लग्नाआधी दोन व्यक्तींच्या कुंडली एकत्र आल्यावर मुलाच्या कुंडलीत बहुविवाह, विदुर योग आणि भटकंती यांचा योग दिसतो. बहुविवाह योगामध्ये मुलाच्या आयुष्यात एकापेक्षा जास्त विवाह होऊ नयेत हे,
कुंडलीच्या माध्यमातून पाहिले जाते. विदुर योगामध्ये मुलाचे आपल्या पत्नीशी कसे सं’बंध असतील हे पाहिले जाते. दोघांमध्ये कोणतेही संकट किंवा भेदभावाचे ग्रह निर्माण होत असतील किंवा मुलगा अकाली म’रणार नाही, या गोष्टींवर विशेष लक्ष दिले जाते. मार्ग भटकणे म्हणजे मुलाने भविष्यात जु’गार, दा’रू, असत्य, व्यभिचार यांसारख्या चुकीच्या सवयी लावू नयेत.
अन्यथा मुलीचे आयुष्य खूप कठीण होईल. कुंडलीत या प्रकारचे दोष आढळल्यास विवाहात अडचणी येतात. ज्यामध्ये मुलीच्या कुंडलीत वैद्य योग, विषकन्या योग आणि बहुपती योग दिसतो. वैद्य योगामध्ये दोघांपैकी कोणाचाही अकाली मृ’त्यू होणार नाही असे पाहिले जाते, नंतर असे दिसते की मुलीच्या कुंडलीत विषकन्या योग नसावा कारण या योगामुळे मुलगी सुखी राहू शकत नाही.
तिच्या आयुष्यात दु:ख आणि दुर्दैव येऊ शकते. बहुपती योगामध्ये मुलीच्या कुंडलीत एकापेक्षा जास्त विवाह नसावेत असे दिसते. यावर उपाय म्हणून मुलीचे प्रथम झाडाशी लग्न लावले जाते जेणेकरून हा दोष दूर करता येईल. आठ गुणांची पूर्तता करणे का आवश्यक आहे ? वधू आणि वराच्या कुंडलीच्या आधारे एकूण आठ गुणांचे विश्लेषण केले जाते.
या गुणांच्या अनुक्रमांकाच्या आधारे मानली गेली आहे जशी त्यांची संख्या पहिल्या गुणाची संख्या एक, दुसऱ्याची संख्या दोन इत्यादी. आणि अशा प्रकारे सर्व अंकांची बेरीज ३६ आहे. म्हणून, हे ठरवण्यासाठी एकूण ३६ गुणांचे मूल्यांकन केले जाते दोघेही एकमेकांशी लग्न करण्यास योग्य आहेत की नाही. हे आठ गुण कोणते आहेत ते जाणून घेऊया.
१) ज्यामध्ये वधू आणि वराचे वर्ण किंवा जा’त जुळते. वराचे चारित्र्य मुलीपेक्षा वरचे किंवा समान असावे. या गुणातही दोघांमधील सामंजस्य दिसून येते.२) दुसरा गुण म्हणजे वास्य म्हणजे जो दोघांमध्ये अधिक प्रभावशाली आहे आणि ज्याचे दोघांच्या जीवन साथीदारावर अधिक नियंत्रण आहे. ३) तिसरा तारा आहे ज्यामध्ये दोन्ही नक्षत्रांची तुलना केली जाते, जो दोन्हीच्या सं’बंधात निरो’गी भाग दर्शवितो.
४) चौथा गुण यो’नीचा आहे, ज्यामध्ये दोघांमधील लैं’गिक अनुकूलता दिसून येते. ५) दोघांमधील मैत्रीचे वर्तन कसे आहे, याची चाचणी या गुणवत्तेवरून होते. वधू-वरांचे विचार, मा’नसिक व बौद्धिक क्षमता कशी असेल. ६) सहावा गुण म्हणजे हा गुण दोघांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा आणि वृत्तीचा सुसंवाद दर्शवतो. ७) दोघांच्या कुंडलीच्या आधारे कुटुंब कल्याण, समृद्धी इत्यादी स्थिती कशी असेल हे पाहिले जाते.
८) आठवा आणि शेवटचा गुण म्हणजे नाडी या गुणवत्तेची संख्या सर्वाधिक आहे, म्हणून ती सर्वात महत्त्वाची मानली जाते. याचा थेट सं’बंध मुलांच्या ज’न्माशी आहे. दोघांची नाडी एकच असेल, तर मुलामध्ये दोष आढळून येतात. र’क्तगटानुसारही त्याचे मूल्यांकन केले जाते. वधू आणि वर या दोघांचा र’क्तगट एकच असेल तर त्याचा मुलाच्या आरो’ग्यावर विपरीत परिणाम होतो. नाडी दोष हा ज’न्मकुंडलीतील सर्वात मोठा दोष आहे, म्हणूनच सनातन ध’र्मात एकाच नाडीच्या दोन व्यक्तींचा विवाह योग्य मानला जात नाही.
कुंडली जुळण्यावरून हे निश्चित केले जाते की प्रत्येक दृष्टिकोनातून वधू आणि वर एकमेकांसाठी भाग्यवान आहेत आणि दोघांचे आयुष्य चांगले आहे. तसे, एखाद्याच्या नशिबात जे असेल ते घडते, परंतु कुंडली जुळवणे हा एक चांगला प्रयत्न आहे ज्याद्वारे जो’डप्याचे जीवन आनंदी असल्याचे दिसून येते. आणि मित्रांनो, म्हणूनच सनातन ध’र्मात लग्नापूर्वी कुंडली जुळवण्याची तरतूद आहे.